Analiza środkowego oraz dla środkowego jest to temat bardzo statystyczny obejmujący szeroki zakres wiedzy na temat statystyki. Aby opisać dobrze wszystkie czynności związane ze statystyką używamy słownictwa siatkarskiego, które dokładnie opisywaliśmy w poprzednich artykułach, jednak też staramy się aby treść przez nas w tym artykule zaprezentowana była czytelna dla większości osób. Jeśli nie czytaliście naszych poprzednich artykułów polecamy przeczytać następujące artykuły przed przeczytaniem tego:

Ustawienia w siatkówce – https://volleyvalley.pl/?p=105

Czym są bazy w siatkówce? – https://volleyvalley.pl/?p=128

Słowniczek statystyczny – https://volleyvalley.pl/?p=183

Analiza środkowego oraz dla środkowego – jakie elementy są ważne by określić co gra środkowy

Kiedy mówimy o analizie środkowego trzeba też powiedzieć, że analizujemy środkowych dla środkowych. Brzmi to dosyć dziwacznie ale tak właśnie jest. Zależności, które powstają przez analizę środkowych drużyny przeciwnej, bardzo przydają się środkowym naszej drużyny. Dla przykładu: kiedy środkowy przeciwnej drużyny jest w ustawieniu P5 to drużyna przeciwna gra przesunięta krótka, zwaną SUWem. Wtedy rozgrywający wystawia piłkę w charakterystyczny sposób, dla przykładu ustalmy że wtedy zazwyczaj gra prawe skrzydło. I w tym momencie możemy zakomunikować naszemu środkowemu, że w tym wariancie może już się przesunąć do bloku. Dla zrozumienia przedstawimy graficznie o co dokładnie w tym przykładzie chodzi:

Atak – kombinacje

Kombinacje w ataku są bliźniacze z bazami. Jeśli środkowy idzie w bazie K1 to atakuje z tego w kombinacji X1. K to oznaczenie bazy a X oznaczenie kombinacji dla środkowych. 

X1 – krótka z przodu

X2 – krótka z tyłu

X7 – przesunięta krótka 

XD – fast

Analiza dystrybucji piłek po przyjęciu pozytywnym w zależności od strefy i podstrefy początkowej wystawy

Wkroczyliśmy na temat dystrybucji, więc można powiedzieć, że też analizy rozgrywającego. Myśląc nad tym punktem zastanawiałem się nad tematem głównym naszego artykułu czyli ”analiza środkowego i dla środkowego” i czy na pewno tematy rozegrania dotyczą środkowego. Jednak wychodzimy z założenia, że siatkówka i w konsekwencji również statystyka siatkarska to powiązanie pozycji ze sobą. Środkowy jest zależny od rozgrywającego z drugiej strony siatki, więc temat jest spełniany w tym typie analizy.

Rozgrywający nawet w podświadomości ma swoje przyzwyczajenia. Jeden lubi bardziej ryzykować przerzucając piłki z lewej krawędzi boiska na prawe skrzydło, drugi stawia na bezpieczeństwo i dokładne dogranie piłki. Skutkiem tego jest różna charakterystyka rozgrywających. Jaki to ma związek ze środkowym? Środkowy by zwiększać prawdopodobieństwo dokładnego skoczenia do bloku musi antycypować to co rozgrywający chce zrobić z piłka. Daje nam to możliwość analizy konkretnego rozgrywającego jak wystawia z poszczególnych podstref boiska i w zależności od tej analizy przesuwać naszego środkowego w bloku.

Analiza baz oraz dystrybucji na bazach

W przykładzie na samym początku artykułu właśnie użyliśmy analizy baz oraz dystrybucji na bazach do osiągnięcia jakiegoś pozytywu do naszej taktyki. Po analizie przesunęliśmy naszego środkowego w bloku. Czy warto analizować bazy? W naszej ocenie, TAK!

W artykule o ustawieniach wspomnieliśmy o tym w którym ustawieniu najczęściej jakiej bazy środkowi używają. Dla przypomnienia na przykład w P5, P4 środkowi najczęściej idą w bazie K7 (SUW). Warto sprawdzić czy w tych bazach rozgrywający rozgrywa piłkę po równo, czy jednak wystawia bardziej do jednej strefy? Jeśli mamy możliwości oraz większą ilość napisanych meczów możemy zbadać dystrybucję rozgrywającego w zależności od ustawienia i bazy, dzięki czemu będziemy mieli jeszcze dokładniejszą analizę. Warto jednak wspomnieć że taka analiza ze względu na ustawienie oraz bazę stosuje się raczej w rozgrywkach seniorskich w wyższych ligach, jednak gdy mamy zespół, który jest w stanie pojąć takie szczegóły taktyczne wartością dodaną będzie przedstawienie takiej analizy na odprawach czy w planach meczowych.

Jaki jest cel takiej analizy? Skonstruowanie dobrej relacji blok-obrona (z naciskiem na blok) dostosowanej pod przeciwnika. W ciekawy sposób możemy manipulować naszym środkowym przesuwając go na szerokości siatki. 

Analiza środkowego pod względem możliwości ataku po przyjęciu, czy dograniu freeballa

Bardzo łatwa analiza pozwalająca nam na odpowiedź na pytanie z jaką skutecznością i czy w ogóle środkowy atakuje po dograniu lub przyjęciu przez siebie piłki. Często się zdarza, tym bardziej u środkowych, że tracą tempo po swoim odbiciu, co niesie ze sobą brak gotowości do ataku, przez co rozgrywający zmuszony jest wystawić piłkę do innego zawodnika. Co nam to daje? Możemy wykluczyć niebezpieczeństwo zagrania środkiem przez drużynę przeciwną. Jeśli środkowy jest ważnym zawodnikiem w ofensywie zespołu przeciwnego, dlaczego by go nie wyłączyć z ataku? Grzechem by było nie skorzystać 😉 

Kierunki ataków

Podstawa analizy dla wszystkich zawodników oprócz libero. Obserwujemy jak zachowuje się środkowy przy wszystkich ustawieniach oraz bazach. Zdarza się, że środkowi mają swoje ulubione kierunki ataków. Może się zdarzyć jednak że środkowy “bije” we wszystkich kierunkach. Można złapać się za głowę, jednak nie jest to powód do niepokoju. Sprawdzamy wtedy efektywność na danych kierunkach i sprawdzamy w jakim kierunku jest najsilniejszy. Trzeba znaleźć zależność dzięki której zawodnicy będą w stanie zrozumieć założenie taktyczne. Oczywiście zwracamy uwagę na to, aby nasz środkowy w trakcie meczu był w stanie zrealizować założenia.

Drugą rzeczą, poza atakiem ze stosunkowo dobrej piłki, dobrze jest zobaczyć jak dany środkowy reaguje na piłkę mniej dokładną. Co prawda mamy mało czasu na reakcję przy grze na środku, jednak w podświadomości możemy mieć informacje, że na przykład pierwszy środkowy przeciwników przy złej piłce lubi szukać strefy pomiędzy 1 a 2.

Ustawienie środkowego w obronie

W statystyce panuje zasada aby zaczynać od ogółu dochodzą do szczegółu. Jeśli dana sytuacja nie zdarza się często w meczu na ogół nie korzystamy z tej analizy. Jednak na ważne mecze nawet takie elementy warto chociażby sprawdzić. Wspominamy tę zasadę dlatego, że środkowego w obronie nie widzimy za często w meczu. 

Ustawienie środkowego w obronie i reakcja bloku przeciwnika na jego środkowego. Kiedy środkowy przeciwnika zagrywa, przeciwnik może ustawiać się inaczej w bloku. Może zamykać bardziej strefę środkowego. Na przykład jeśli atakujemy z prawego skrzydła zawodnik środkowy który broni w strefie 5 podchodzi pod kiwkę, blokują wtedy prostą. 

Drugą możliwą sytuacją jest przejście środkowego do strefy 6 w obronie. Tą analizę możemy spokojnie wykorzystywać poprzez sprawdzenie wideo, a nie przez liczby i dane. Dzięki sprawdzeniu tych elementów możemy przygotować sobie więcej scenariuszy na grę i przewidzieć pewne sytuacje meczowe (bo dlatego korzystamy ze statystyki)

Krótka analiza ataku środkowych na przykładzie juniorów 

Najczęściej wykorzystywany jest atak ze środka przy rozgrywającym który oznaczany jest jako XC lub X1 w zależności od systemu zapisu przyjętego przez danego statystyka. W drugiej kolejności grana jest tak zwana przesunięta krótka. Rzadko wykorzystywanym rozwiązaniem w ataku jest atak z obiegnięcia, tak zwany fast. Zdecydowanie częściej korzystają z niej dziewczyny. Równie rzadko grana jest krótka z tyłu.

Średnia skuteczność ataku wyniosła 52% i jest na naszym wykresie wyznaczana przez czerwoną linię, natomiast średnia efektywność ataku wyniosła 40% i zaznaczona jest na różowo.  W finałach mistrzostw Polski zdecydowanie najskuteczniejszy i zarazem najbardziej efektywny był fast, najprawdopodobniej dlatego że był on największym zaskoczeniem dla przeciwników, jednak był on niezmiernie rzadko wykorzystywany. Również wysoką skuteczność dawał suw, czyli krótka przesunięta, zaś efektywność tego ataku była już nieco niższa, na poziomie średniej efektywności. Najniższą skuteczność i efektywność miała tak zwana krótka z tyłu, która też była najrzadziej stosowanym zagraniem.